Bạn có biết kinh tế thị trường là gì? Hãy tìm hiểu cùng chúng tôi nhé!
1. Kinh tế thị trường là gì?
Kinh tế thị trường luôn được coi là một trong những thành tựu quan trọng nhất trong quá trình phát triển lâu dài của nền văn minh nhân loại, thúc đẩy sản xuất và vận hành, nâng cao năng suất lao động. Kinh tế thị trường đã và đang trở thành một trong những mô hình kinh tế được nhiều nước trên thế giới áp dụng bởi những thuận lợi mà nó mang lại. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều đối tượng chưa hiểu hết về kinh tế thị trường.
Kinh tế thị trường được hiểu là một giai đoạn phát triển của nền kinh tế, dùng để thể hiện nền văn minh của con người, trong đó sản xuất phù hợp với nhu cầu của con người và có sự cạnh tranh bình đẳng giữa các thành viên kinh tế – xã hội.
Trong nền kinh tế thị trường tồn tại nhiều hình thức sở hữu khác nhau như sở hữu tư nhân, sở hữu nhà nước, sở hữu tập thể hay các hình thức sở hữu khác.
Trong nền kinh tế thị trường, mọi chủ thể đều bình đẳng và hoạt động trong khuôn khổ nhất định do pháp luật quốc gia quy định.
Sự ra đời và phát triển của nền kinh tế thị trường đã đẩy mạnh sự cạnh tranh gay gắt trong các tầng lớp xã hội và phát triển các hoạt động giao lưu, mua bán trên thị trường.
Kinh tế thị trường còn là nơi để các chủ thể xã hội thoả mãn lòng hăng say hoạt động và sản xuất, là môi trường kinh doanh tự do, bình đẳng.
Một số mô hình kinh tế điển hình cụ thể là: kinh tế thị trường tự do, kinh tế thị trường, kinh tế xã hội, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.
2. Đặc điểm của nền kinh tế thị trường hiện đại:
Các đặc trưng và tiêu chuẩn cơ bản của các yếu tố thị trường trong điều kiện kinh tế thị trường hiện đại và toàn cầu hóa bao gồm:
Xem thêm: Phân khúc thị trường là gì? Giải thích và cho ví dụ về các phân đoạn thị trường?
– Thứ nhất, có nhiều thị trường khác nhau, bao gồm thị trường cho các yếu tố sản xuất, thị trường hàng hóa và dịch vụ và các loại thị trường khác; các loại thị trường này được phát triển; thực chất là một sân chơi bình đẳng, kết nối các nền kinh tế khu vực và toàn cầu.
Thứ hai, quyền sở hữu tài sản và quyền sở hữu tài sản rõ ràng, xác định, đáng tin cậy về khả năng bảo vệ và độ tin cậy cao.
– Thứ ba, các chủ thể thị trường cần độc lập và đa dạng về mặt pháp lý; có quyền tự chủ và tự do hoạt động; có nghĩa là được tự do quyết định sản xuất cái gì, sản xuất bao nhiêu, sản xuất như thế nào và tự do xác định giá cả và trao đổi theo thị trường. cung và cầu.
-Thứ tư, tất cả các hình thức cạnh tranh trên thị trường đều công bằng và có trật tự; độc quyền được kiểm soát hiệu quả; loại trừ cạnh tranh không lành mạnh và không công bằng
– Thứ năm, hoạt động tự do và cạnh tranh thị trường có trật tự, bình đẳng là hai yếu tố cơ bản của phân bổ nguồn lực và lựa chọn các chủ thể thị trường trong nền kinh tế.
– Thứ sáu, giá cả của mọi hàng hoá, dịch vụ và các yếu tố sản xuất (vốn, đất đai, lao động, tài nguyên thiên nhiên…) được xác định trên cơ sở khan hiếm, tính cạnh tranh và tầm quan trọng. Hệ thống cung cầu của các yếu tố thị trường.
-Thứ bảy, cuối cùng là loại bỏ sáng tạo, hoặc cạnh tranh thị trường công bằng và có trật tự, và cuối cùng quyết định người chiến thắng.
Các đặc trưng và tiêu chuẩn cơ bản của các yếu tố nhà nước trong nền kinh tế thị trường toàn cầu hóa hiện đại bao gồm:
Các quốc gia cần quản lý và duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.
-Nhà nước cần thiết lập một hệ thống pháp luật lành mạnh để đảm bảo hiệu lực của việc thực thi, nêu rõ định nghĩa rõ ràng và cụ thể về các loại tài sản, quyền sở hữu tài sản và bảo vệ hiệu quả. Đảm bảo quyền tự do trong hợp đồng và việc thực hiện hợp đồng; đảm bảo cạnh tranh công bằng và bình đẳng, kiểm soát có hiệu quả các hình thức độc quyền thương mại; kiểm soát và loại bỏ mọi hình thức cạnh tranh không lành mạnh và không công bằng, v.v.
– Quốc gia cần khắc phục những khiếm khuyết, hư hỏng của thị trường, đồng thời không để thị trường hoạt động méo mó, lệch lạc, không tạo ra các tín hiệu thị trường sai lệch cho các chủ thể tham gia thị trường.
– Nhà nước cần là đối tác tạo cơ hội phát triển cho khu vực tư nhân và các tổ chức xã hội khác.
– Nhà nước cần tạo điều kiện cho mọi người dân và bảo đảm cơ hội phát triển bình đẳng; thực hiện phân phối lại thu nhập nhằm giảm thiểu bất bình đẳng và bất bình đẳng xã hội, hỗ trợ và giúp đỡ các nhóm xã hội dễ bị tổn thương, các vùng, địa phương kém phát triển.
Nhà nước cần bảo vệ hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội, tổ chức cung cấp các dịch vụ công và xã hội cần thiết, thực hiện các nhiệm vụ xã hội khác.
3, Những ưu nhược điểm của kinh tế thị trường:
Ưu điểm của kinh tế thị trường:
Trong nền kinh tế thị trường, nếu cầu hàng hoá của cơ quan chính lớn hơn cung thì giá cả hàng hoá tăng và lợi nhuận cũng tăng lên, đây là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất cung ứng tăng lên.
Tương ứng, các doanh nghiệp và tổ chức có cơ chế sản xuất hiệu quả sẽ thu được tỷ suất lợi nhuận cao, từ đó mở rộng quy mô và tập trung nguồn lực vào nơi sản xuất hiệu quả hơn.
Ngược lại, những doanh nghiệp, tổ chức có cơ chế sản xuất kém hiệu quả, sức cạnh tranh kém sẽ dần bị thị trường đào thải.
Nền kinh tế thị trường tạo động lực để các doanh nghiệp đổi mới, phát triển công nghệ, quy trình sản xuất, quản lý và sản phẩm đủ sức cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu thị trường.
Luôn có sự cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường, và các giải pháp đổi mới là cần thiết để tồn tại. Kinh tế thị trường còn là nơi thanh lọc những người thực sự có năng lực và loại bỏ những kẻ yếu kém.
Bên cạnh đó, nền kinh tế thị trường cần tạo ra xu hướng liên doanh, liên kết để thúc đẩy giao lưu kinh tế giữa các quốc gia. Việc tiếp xúc và chuyển giao công nghệ sản xuất và quản lý ở các nước phát triển sẽ tạo điều kiện cho các nước đang phát triển đề xuất các giải pháp tích cực cho nền kinh tế của mình.
Mức độ thị trường hóa của nền kinh tế có thể được sử dụng như một tiêu chí để xác định các điều khoản thương mại giữa hai bên.
Ngoài ra, nền kinh tế thị trường cũng đã mang lại nhiều cơ hội việc làm cho người lao động.
Nhược điểm của kinh tế thị trường:
Cơ chế phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế thị trường có thể là nguyên nhân chính dẫn đến bất bình đẳng xã hội.
Ai chi phối hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ ngày càng có nhiều tài sản và quyền lực. Phần còn lại sẽ tệ hơn.
Đây cũng là nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự phân hóa giai cấp, đó là: bị thống trị và bị thống trị. Sự chia rẽ giai cấp còn dẫn đến những bất ổn trong đời sống xã hội.
Hơn nữa, nếu không có cạnh tranh trong thời gian dài, người có tiềm lực lớn sẽ trực tiếp chiếm lĩnh thị trường, nền kinh tế có thể bị một số ít người thao túng, cũng có thể tùy ý chiếm lĩnh thị trường.
Do đó, nếu không có sự can thiệp của nhà nước, việc nâng giá, hạ chất lượng nhằm tăng lợi nhuận sẽ gây thiệt hại rất lớn cho toàn bộ nền kinh tế, đặc biệt là người tiêu dùng.
Do đó, sự chênh lệch giữa cung và cầu sẽ là hậu quả của khủng hoảng dẫn đến tình trạng thừa lao động, thất nghiệp và lạm phát.
Các doanh nghiệp không thể lấy lại tiền bằng cách bán hàng hóa của họ sẽ dần bị phá sản, gây ra khủng hoảng kinh tế trong khu vực và trên toàn cầu.
Trong thực tế ngày nay, để hạn chế mặt trái của kinh tế thị trường, không một quốc gia nào có nền kinh tế thị trường hoàn toàn tự do và tự phát, và chính phủ luôn phải có trách nhiệm can thiệp ít nhiều vào thị trường. Tương tự như vậy, không có quốc gia nào có nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung hoàn toàn. Thay vào đó, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều có nền kinh tế hỗn hợp. Có nhiều hay ít yếu tố thị trường và yếu tố can thiệp của nhà nước, tùy thuộc vào từng quốc gia.
Cụ thể, ở Hoa Kỳ, mặc dù chủ yếu là một nền kinh tế thị trường tư nhân, Hoa Kỳ vẫn có Đạo luật Sản xuất Quốc phòng, cho phép Tổng thống Hoa Kỳ có quyền yêu cầu các doanh nghiệp tiếp nhận và ưu tiên sản xuất các vật liệu và thiết bị được coi là cần thiết cho quốc phòng, thậm chí có thể gây tổn thất cho doanh nghiệp và Tổng thống Mỹ cũng thừa quyền quy định những mặt hàng cấm tích trữ, đầu tư sẽ tăng giá.
Trên đây là những nội dung cơ bản của chúng tôi về Kinh tế thị trường là gì?
